Renowacja Piwnic

Podczas powojennej odbudowy Starego i Nowego Miasta skupiono się na rekonstrukcji kamienic i ich wystroju architektonicznego. Zachowane i większości przypadków autentyczne, zabytkowe piwnice pochodzące niekiedy z XV czy XVI w wydawały się wówczas mniej istotne. Wykorzystano je do przeprowadzenia nowych instalacji centralnego ogrzewania, gazu oraz wody czy kanalizacji. Były to jednak wciąż najstarsze i najlepiej pokazujące historię Starówki pomieszczenia o autentycznych sklepieniach i niekiedy późnośredniowiecznych elementach konstrukcyjnych. Należało je więc z cała pewnością zrekonstruować, przywrócić im dawną świetność.

Ze względu na duży zakres i koszt prac budowlanych i konserwatorskich założono współfinansowanie ich realizacji ze środków europejskich. Aplikowano o fundusze z Norweskiego Mechanizmu Finansowego w ramach Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG).

Do renowacji wybrano pięć zespołów kamienic zarządzanych przez instytucje miasta st. Warszawy. Dla każdej z nich ustalono osobny program użytkowy stworzony wspólnie z zarządzającym.

Dla kamienic Strony Dekerta Rynku Starego Miasta 28-42 i kamienic przy ul. Nowomiejskiej 4, 6, 8. należące do Muzeum Historycznego m.st. Warszawy, przewidziano stworzenie sal ekspozycyjnych na poziomie piwnic – 1 i – 2 z trzema podnośnikami dla osób niepełnosprawnych, pomieszczeniami szatni, oraz toalet dla zwiedzających.

Dawną kotłownię przy ul. Brzozowej 11/13 przeznaczono na Centrum Interpretacji Zespołu Zabytkowego Warszawskiego Starego Miasta. Z punktem informacji turystycznej, salą projekcyjną i salami wystawienniczymi prezentującymi stałą ekspozycję przedstawiającą historię Starego Miasta oraz zniszczenia wojenne i proces jego odbudowy.

W kamienicy przy ul. Jezuicka 4, która od lat jest siedzibę Stołecznego Centrum Edukacji Kulturalnej przewidziano stworzenie pomieszczeń na działalność edukacyjną, artystyczną i koncertową, salę prób muzycznych, teatru dla dzieci z garderobą aktorów i foyer, sale ekspozycyjne, pracownie batiku, grafiki i fotografii komputerowej oraz kawiarenkę literacką.

W pomieszczeniach piwnicznych tak zwanej Starej Prochowni zarządzane przez Stołeczne Centrum Edukacji Kulturalnej przy ul. Boleść 2 postanowiono przywrócić działalności teatru Scena Kazamaty, wybudować garderobą dla aktorów, sale ekspozycyjne, warsztatowe i kawiarnię z czytelnią. W fosie zaś okalającej basztę zaprojektowano urządzenie amfiteatru ze sceną letnią i widownią.

Wreszcie dla kamienicy przy Rynku Starego Miasta 2 użytkowanej przez Staromiejski Dom Kultury, przewidziano stworzenie przestrzeni pozwalającej poszerzyć działalność SDK. W pomieszczeniach piwnicznych zaprojektowano klub literacki z małą salą do występów poetów i przylegającą do niego kawiarenką oraz salę komputerową.

Przed przystąpieniem do zaplanowanych prac renowacyjnych Stołeczny Konserwator Zabytków zlecił wykonanie badań archeologicznych w tych lokalizacjach, w których było to możliwe. Odkryto wówczas w przejeździe bramnym na ul. Brzozowej 11/13 pozostałości muru obronnego z końca XIV w., okalającego gród od strony skarpy wiślanej. Znalezisko zabezpieczono i do dziś można je oglądać pod posadzką wejścia do Centrum Interpretacji Zabytków. W kamienicy Stary Rynek 42 odkryto dawna murowana studnię z XVII wieku przebiegającą z poziomu -1 do -2, która także dzisiaj jest udostępniona zwiedzającym. Cztery kamienice dalej natrafiono natomiast relikt pieca, przesklepionego łukiem odcinkowym, który mógł służyć jako urządzenie ogniowe, wykorzystane w laboratorium aptecznym w XVII w. Jednak największym znaleziskiem było to odkryte w zabytkowych piwnicach przy Rynku Starego Miasta 30. Był jedyny w swoim rodzaju, spektakularny skarb zawierający 1211 srebrnych monet, wśród których były: tymfy złotowe, orty, szóstaki i krajcarówki z lat 1623-1707. Monety ważyły 4,8 kg, a ich nominalna ówczesna wartość wynosiła 333 złote polskie. Również i to znalezisko wyeksponowano dla zwiedzających w miejscu ich odkrycia.

Projekt “Renowacja i adaptacja na cele kulturalne Piwnic Staromiejskich Warszawy na obszarze wpisu na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO” został ukończony w kwietniu 2012. Łączna wartość jego realizacji wynosiła 8 821 960 euro. Koszty o wysokości 4 471 318 euro stanowiły kwotę współfinansowaną ze środków Norweskiego Mechanizmu Finansowego, a 50% kosztów inwestycji stanowił wkład własny m. st. Warszawy. Jest to bez wątpienia projekt wyjątkowy, a powstały za jego sprawą Szlak Kulturalnych Piwnic Starego Miasta może stać się najciekawszą przestrzenią miejską, w której autentyczna historia będzie służyć szeroko rozumianej kulturze, a kultura czerpać to, co najlepsze z historii.

Norway+Grants+-+GIFWsparcie udzielone przez Norwegię poprzez dofinansowanie ze środków Norweskiego Mechanizmu Finansowego